شب اول ماه شعبان بر اساس آنچه که از مطالب نقل شده از حضرت محمد (ص) و ائمه اطهار (ع) به دست ما رسیده، اعمال متعددی دارد.

در
خصوص روزه روز اول ماه شعبان از امام صادق (ع) چنین روایت شده است که «هر
که روز اول شعبان را روزه بگیرد، بى تردید بهشت بر او واجب میشود.»
همچنین
سید بن طاووس از حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله ثواب بسیارى را براى کسى
که سه روز اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد و در شب هاى آن، دو رکعت نماز بجاى
آورد، با این ترتیب که در هر رکعت سوره «حمد» یک بار، و سوره «قل هو اللّه
احد» یازده بار خوانده شود روایت کرده است.
شایان
ذکر است در تفسیر امام حسن عسگرى (ع) نیز روایتى در فضیلت ماه شعبان و روز
اول آن ذکر شده که فواید بسیاری در آن شمرده شده و ثقة الاسلام نورى آن
روایت را ترجمه کرده و در پایان کتاب «کلمه طیّبه» آورده است. در این خبر
چنین آمده است که «حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام در روز اول شعبان به
جماعتى برخورد که در مسجد نشسته بودند و درباره قدر و امثال آن گفتوگو
میکردند تا آنکه لجاجت و جدالشان و فریاد و صدایشان سخت بلند شد. حضرت
ایستاد و بر آنها سلام کرد، پاسخ سلام را دادند و به احترام حضرت از جاى
برخاستند و درخواست کردند کنار آنان بنشیند. ایشان توجّهى به دعوت آنان
نکردند و در همان حالت ایستاده فرمودند: اى گروهى که سخن میگویید در
مسئلهای که سودى نمیرساند، آیا ندانستید که خداى تعالى را بندگانى است که
آنان را از هراس ساکت نموده بى آنکه لال باشند، یا از سخن گفتن عاجز
باشند. اینان هرگاه عظمت خدا را به خاطر مىآورند، زبانهایشان شکسته و
دلهایشان از جا کنده میشود و عقلشان از سر میرود و دچار بهت و حیرت
میگردند، این همه به خاطر بلنداى عزت و شوکت و بزرگداشت خداست! هرگاه از
این حالت به خود آیند با کردارهاى پاکیزه به سوى خدا رو میکنند و وجود خود
را در شمار ستمکاران و خطاکاران به حساب میآورند. درحالیکه از تقصیر و
کوتاهى پاکند، اینان براى خدا به کردار اندک راضى نمیشوند و عمل زیاد را
براى او بسیار نمیشمارند، پیوسته به کار شایسته و عمل نیک مشغولند. اینان
چنانند که هرگاه به ایشان بنگرى، ترسان و هراسان و در بیم و اضطراب به
عبادت ایستاده اند. اى گروه تازه کاران شما کجا و ایشان کجا، آیا ندانستید
که داناترین مردم به «قدر» ساکتترین ایشانند در سخن از آن، و نادانترین
مردم به «قدر» سخنگوترین آنانند نسبت به آن. اى تازه کارها امروز غرّه
شعبان کریم است، پروردگار آن را شعبان نامیده به خاطر انشعاب یافتن و
پراکنده شدن خیرات در آن، همانا پروردگار شما در شعبان درهاى حسنات را باز
کرده، و قصرها و خیراتش را به شما جلوه داد. به قیمتى ارزان و کارهایى
آسان.